Nieuw Burgerlijk Wetboek & bewijsrecht is een feitby Fidas Law

Een nieuwe nederlaag voor Napoleon?
Na een veldtocht van meer dan tweehonderd jaar sneuvelt in ieder geval zijn Code Napoléon uit 1804! Het nieuw Burgerlijk Wetboek is een feit, met onder andere een hervormd bewijsrecht.

Wat?

Op 14 mei 2019 werd de wet van 13 april 2019, die een nieuw Burgerlijk Wetboek en nieuw bewijsrecht invoert, in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd.

Het nieuw Burgerlijk Wetboek zal uit 9 boekdelen bestaan. Boek 8 “bewijs” is reeds aangenomen. De overige boekdelen volgen.

Wanneer?

De officiële inwerkingtreding van het nieuw Burgerlijk Wetboek en boek 8 is voorlopig voorzien in het najaar van 2020. Tot dan blijft het huidige systeem gelden.

Waarom?

Het huidig Burgerlijk Wetboek en vooral het huidige bewijsrecht is niet langer aangepast aan de moderne technologieën en aan de hedendaagse realiteit.

Het hervormde bewijsrecht voert daarom een aantal vernieuwingen door, die meer aanleunen bij de recente technologische ontwikkelingen en behoeften van het dagelijkse leven anno 2019.

Hoe?

Enkele topics van het hervormde bewijsrecht vindt u hieronder in een notendop.

1. Opgelet met niet-geprotesteerde facturen door ondernemingen, waaronder sinds kort ook vrije beroepers en vzw’s behoren

Het hervormde bewijsrecht werd aangepast aan de eerder doorgevoerde hervorming van het economisch recht, waarbij onder meer ter vervanging van het begrip “handelaar” het ruimere begrip “onderneming” werd ingevoerd.

De verruiming van het toepassingsgebied van het bewijsrecht van “handelaars” naar “ondernemingen” heeft onder andere als gevolg dat de oude handelsrechtelijke regel met betrekking tot het protesteren van een factuur nu ook zal gelden voor vrije beroepers, landbouwers en vzw’s, die allen onder het begrip “onderneming” vallen.

Met andere woorden, elke onderneming zal rekening moeten houden met het feit dat wanneer men een factuur niet protesteert binnen een redelijke termijn, veelal zal aangenomen worden dat deze factuur stilzwijgend werd aanvaard.

2. Vrij bewijs voor alle rechtshandelingen tot 3500 euro

Wanneer u in een juridisch geschil terechtkomt met een bepaalde persoon, zult u uw gelijk voor de rechtbank moeten kunnen bewijzen. Welke bewijsmiddelen u hiervoor kunt aanwenden wordt door het Burgerlijk Wetboek voorgeschreven.

Er bestaan verschillende bewijsmiddelen (schriftelijk bewijs, getuigen, vermoedens, bekentenis, gerechtelijke eed, enz.), maar deze kunnen niet altijd allemaal gebruikt worden om iets te bewijzen. Het Burgerlijk Wetboek bepaalt immers het soort bewijsstelsel dat dient toegepast afhankelijk van de situatie.

Grosso modo zijn er twee soorten bewijsstelsels voor de situatie waarin men een rechtshandeling wil bewijzen, afhankelijk van de hoedanigheid van de persoon tegen wie iets moet bewezen worden en van de waarde van de zaak waarover discussie bestaat.

• Enerzijds is er het gereglementeerd bewijsstelsel, wat betekent dat vanaf het gaat om rechtshandelingen die verband houden met zaken boven een bepaalde waarde, het bewijs van die rechtshandeling geleverd moet worden met een ondertekend geschrift.

Andere bewijsmiddelen zoals getuigen of vermoedens zijn dan in principe niet toegelaten, behalve in de situaties waarin er een begin van bewijs door geschrift bestaat of partijen in de absolute onmogelijkheid waren een geschrift op te stellen.

• Anderzijds bestaat ook het vrije bewijsstelsel, wat betekent dat voor het bewijs van een rechtshandeling alle mogelijke bewijsmiddelen (getuigen, vermoedens, geschriften, enz.) toegelaten zijn.

Het vrije bewijsstelsel geldt in alle gevallen wanneer u iets moet bewijzen tegen een onderneming.

Het gereglementeerde bewijsstelsel is daarentegen enkel van toepassing wanneer u iets wilt bewijzen tegen een particulier. De waarde van de zaak waarboven tegen een particulier enkel met een ondertekend geschrift iets kan worden bewezen is op vandaag (en dus tot de inwerkingtreding van het nieuw Burgerlijk Wetboek) vastgelegd op slechts 375 euro.

Verkoopt u vandaag als particulier bijvoorbeeld uw tweedehandskoersfiets voor 500 euro aan een andere particulier, dan zal u in geval van een latere discussie hieromtrent in principe een schriftelijk ondertekend document moeten kunnen voorleggen om het bewijs van die verkoop en haar modaliteiten te leveren. Zo niet dreigt u met lege handen achter te blijven.

Deze regel bemoeilijkt(e) de bewijslevering in courante aangelegenheden enorm, omdat uiteraard niet altijd de tijd wordt genomen om bij elke transactie boven de 375 euro (denk bijvoorbeeld aan koopovereenkomsten tussen particulieren, leningen onder vrienden, bewaargevingen op een fuif van een dure jas, enz.)  een geschrift op te stellen dat door beide partijen ondertekend wordt.

Een belangrijke wijziging die met het nieuwe bewijsrecht wordt doorgevoerd, is dan ook dat het bedrag van 375 euro, waarboven rechtshandelingen in het gereglementeerd bewijsstelsel verplicht bewezen moeten worden met een ondertekend geschrift, wordt opgetrokken naar 3.500 euro.

Dit heeft als gevolg dat voor veel dagdagelijkse rechtshandelingen voortaan het vrij bewijs zal gelden. Koopt u binnenkort iets van een particulier met een waarde dat het bedrag van 3.500 euro niet te boven gaat, dan kan deze koopovereenkomst met alle mogelijke middelen bewezen worden, zelfs met een eenvoudige mail of sms.

Hieronder vindt u een samenvattend schema van de situatie na de inwerkingtreding van het nieuwe bewijsrecht:

Belangrijk om aan te stippen is dat dit schema enkel geldt voor het bewijs van rechtshandelingen (dit is een handeling die rechtsgevolgen beoogt, zoals bijvoorbeeld het sluiten van een koopovereenkomst) en niet voor het bewijs van rechtsfeiten (bijvoorbeeld een aanrijding met een auto), die uiteraard steeds met alle mogelijke bewijsmiddelen kunnen bewezen worden.

Het volledige aangenomen wetsontwerp kunt u alvast terugvinden via de volgende link: http://www.dekamer.be/FLWB/PDF/54/3349/54K3349006.pdf.

Hebt u vragen over de hervormingen van het bewijsrecht of hebt u een praktisch bewijsrechtelijk probleem in een concrete zaak, contacteer FIDAS LAW.